Cuối năm ngoái, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tự hào về việc thu nhập
bình quân đầu người năm 2012 của Việt Nam đã gần chạm mức 1.600 USD. Tuy
vậy Thủ tướng đã không đề cập đến khoảng cách giàu nghèo giữa nông thôn
thành thị đang gia tăng đến mức báo động.
Khoảng cách giàu, nghèo vẫn còn rất lớn
Nhận định về sự cách biệt thu nhập hơn 9 lần giữa các nhóm giàu và
nghèo ở Việt Nam, dù nền kinh tế thị trường được nói là có định hướng xã
hội chủ nghĩa, Bà Phạm Chi Lan chuyên gia kinh tế nguyên thành viên Ban
Nghiên cứu của Thủ tướng Chính phủ, từ Hà Nội phát biểu:
“Đây là một thực tế đau lòng, tôi nghĩ là ngay cả những vị lãnh
đạo cao nhất của Việt Nam thì cũng đã thấy và điều đó cũng không đúng
với tôn chỉ mục đích mà lãnh đạo của Đảng Cộng sản đưa ra. Tuy nhiên
trong quá trình phát triển có nhiều việc không kiểm soát được tốt, nhất
là trong mấy năm gần đây khi nền kinh tế phát triển quá nóng cũng không
kiểm soát được và vì vậy làm cho một số nhóm lợi ích nào đó có thể được
hưởng lợi rất nhiều, trong khi những người khác lại chịu hệ quả của tình
hình bất ổn kinh tế vĩ mô hoặc lạm phát lên cao và làm cho vật giá leo
thang và đời sống của họ khó khăn hơn.
Đây cũng là một trong những điều quan trọng nhất mà chúng tôi cũng
đang nỗ lực, để làm sao đóng góp để Việt Nam có thể thay đổi theo hướng
công bằng hơn trong phát triển.
Hầu hết báo chí Việt Nam đều đưa tin về bài phát biểu của Thủ tướng
Nguyễn Tấn Dũng tại Hội nghị các nhà tài trợ cho Việt Nam tổ chức tại Hà
Nội vào tháng 12 năm ngoái. Lúc ấy, người đứng đầu chính phủ đã so sánh thu nhập bình quân đầu người của
Việt Nam tại thời điểm 1992 chỉ ở mức 140 USD/năm và mức 1.538 USD/năm
hiện nay.
Ruộng cầy bị lấn chiếm biến thành những dãy biệt thự.
Bộ máy truyền thông Nhà nước tán dương mức tăng hơn 11 lần về thu
nhập bình quân đầu người ở Việt Nam trong 20 năm qua. Tuy vậy đã không
có tờ báo nào đưa ra sự so sánh với các quốc gia khác, dù chỉ với các
nước trong khu vực mà thôi. Theo Ngân hàng Thế giới, thống kê năm 2011
cho thấy thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam là 1.407 USD/năm
trong khi của Malaysia 9.977 USD, Thái Lan là 4.972, Indonesia 3.495 USD
và Philippines 2.370 USD. Sự tụt hậu của Việt Nam so với khu vực nói
chung là đáng xấu hổ, vì đất nước đã hoàn toàn thống nhất từ gần 40 năm
qua.
Trong bối cảnh như vậy, ở Việt Nam lại đang có một khoảng cách rất
lớn về đời sống giữa người giàu và người nghèo, cũng như giữa nông thôn
và thành thị. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê Việt Nam, nếu như
khoảng cách thu nhập trung bình giữa người giàu và người nghèo ở Việt
Nam là 8,9 lần trong năm 2008 thì đến năm 2011 mức này là 9,2 lần. Sự
khác biệt về mức sống giữa nông thôn và thành thị là điều hiển nhiên và
có thể thấy ngay lập tức. Các số liệu chính thức cho thấy ở vùng đồng
bằng sông Cửu Long, ruộng đất phì nhiêu nơi cung cấp 90% lượng gạo xuất
khẩu 7,7 triệu tấn gạo trong năm 2012, nhưng hộ nông dân trồng lúa chỉ
có diện tích trung bình khoảng 0,6 héc-ta. Dựa trên giá lúa bảo đảm nông
dân có lãi 30%, thì thu nhập bình quân của nông dân theo đầu người chỉ
vào khoảng 316.000 đ/tháng. Tức là nông dân đồng bằng sông Cửu Long nói chung dư tiêu chuẩn nghèo hiện hành được qui định 400.000 đ/tháng/người.
Nông dân mất ruộng lên thành thị làm thuê.
Thiệt thòi vẫn là người nông dân
Ông Ba, một người trồng lúa vùng đồng bằng sông Cửu Long cho biết gia
đình ông tích tụ 10 héc-ta ruộng nên cuộc sống tương đối đỡ vất vả.
Nhưng ông cho biết đại đa số những người quanh ông đều canh tác dưới 1
héc-ta. Ông nói:
“Tôi mong làm sao chênh lệch giữa giàu với nghèo được giảm bớt đi.
Thực tế bây giờ, người giàu không lao động cực nhọc như người nông dân
nhưng rất giàu, rất nhiều người giàu nhưng đại đa số nông toàn là rất
nghèo, tôi thấy ở Việt Nam không có công bằng xã hội. Vừa rồi tôi có dịp
đi qua Malaysia, nước người ta người nghèo vẫn có xe hơi, trong khi đó ở
nông thôn Việt Nam nếu mà làm tới năm, bảy trăm công ruộng cũng không
dám mơ có cái xe con để đi lại. Sự chênh lệch cho thấy người nông dân
thiệt thòi nhiều quá.”
Ông Ba cũng bày tỏ hy vọng chính phủ có những chính sách thích hợp để
gia tăng đất sản xuất cho nông dân, cũng như bảo đảm đầu ra lúa gạo với
giá cả hợp lý.
“ Ở nông thôn người nghèo còn nhiều, mong ước chính phủ làm sao cho người nông dân có trong tay khoảng 1 héc-ta (10.000
m2) để canh tác thì mới khá được. những người đất ít với giá gạo xuất
khẩu bấp bênh, lạm phát đồng tiền mất giá, cái gì cũng cao chi phí cũng
cao, xăng dầu cũng cao, chỉ riêng lúa gạo là thấp, cứ triền miên như vậy
thì nông dân sẽ khổ. Chính phủ có trách nhiệm làm sao cho giá xuất khẩu
gạo tăng lên, có giá hợp lý đối với nông dân. Nếu không thì nông dân
còn khổ dài dài.”
Người bán hàng rong ngày Tết ở Hà Nội.
Đó là tâm sự của nông dân đồng bằng sông Cửu Long vựa lúa trù phú
nhất Việt Nam. Nếu nông dân miền tây nam bộ còn khó khăn như vậy thì
tình cảnh những người làm ruộng ở miền Trung thật khó diễn tả. Một nông
dân Phú Yên phát biểu:
“Mỗi năm tôi làm hai mùa lúa, nhưng theo điều kiện hoàn cảnh hiện
tại ở Phú Yên, ruộng đất chia ra mỗi người chỉ có 500 mét vuông thôi. Vì
không đủ ăn tôi phải tìm kế mưu sinh, làm những công việc chân tay như
phụ hồ, hay những công việc lặt vặt khác để trang trải cho cuộc sống.
Vụ lúa này đã xuống giống khoảng một tháng, hiện giờ người ta đã
cấy dặm. Làm ruộng ở đây nói chung là để có hạt lúa mà ăn thôi, còn lợi
nhuận từ đồng ruộng thì kém cỏi lắm. Bình thường năng suất 300kg lúa/sào
Trung bộ, trừ chi phí này nọ, đóng tiền hợp tác xã, thuế công ích…tính
ra chỉ còn 100kg lúa trên một sào theo giá thị trường được 500 ngàn,
chia 6 tháng thì mỗi tháng được khoảng 90 ngàn.”
Điều gì đang xảy ra trong quá trình phát triển ở Việt Nam. Với dân
số 90 triệu và có 3/4 sinh sống ở nông thôn, nhưng người dân thôn quê
và người làm nông lại quá nghèo. Những bất cập trên thực tế đã được TS
Đặng Kim Sơn, Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông
nghiệp nông thôn giải đáp với chúng tôi trong một cuộc phỏng vấn trước
đây:
“…Phải nói rằng cái mà nông dân được hưởng nông nghiệp được đầu tư
thì chưa tương xứng với mức độ đóng góp của người nông dân, vơi mức độ
phấn đấu hy sinh của người nông dân cũng như những thành tích mà nông
nghiệp đem lại. Đầu tư công cho nông nghiệp là thấp, đầu tư của toàn xã
hội cho nông nghiệp là thấp, mức tăng trưởng đời sống của nông dân tuy
rất cao nhưng chậm hơn nhiều so với mức tăng trưởng của đời sống của
người dân ở đô thị, hiện nay khoảng cách về thu nhập trung bình của cư
dân nông thôn chỉ bằng nửa của đô thị...”
Những gì TS Đặng Kim Sơn phát biểu với chúng tôi trước đây hiện vẫn
còn nguyên giá trị. Giới chuyên gia nhân sĩ trí thức không ít lần cảnh
báo, Việt Nam cần có những cải cách cấp thời về các thể chế liên quan
đến chính trị, kinh tế xã hội, trong đó có vấn đề tư hữu đất đai, để lợi
ích phát triển được chia sẻ công bằng. Ngược lại thì chính hố sâu cách
biệt giàu nghèo hiện nay sẽ là tiền đề dẫn tới những bất ổn và xáo trộn
khó lường.
No comments:
Post a Comment