Tác giả Mỹ: ‘Việt Nam muốn kiểm soát quá khứ’

Một tác giả Mỹ có sách được dịch sang tiếng Việt cho biết, cuốn “The Spy Who Loved Us” của ông đã bị chỉnh sửa và cắt bỏ nhiều chi tiết, như chiến tranh biên giới năm 79, làn sóng thuyền nhân sau năm 75 và Đại tướng Võ Nguyên Giáp, trước khi tới tay bạn đọc ở Việt Nam.

Ông Thomas Bass, hiện giảng dạy Anh ngữ và báo chí tại Phân hiệu Albany của Đại học Tiểu bang New York, cho biết ông ký hợp đồng in phiên bản tiếng Việt của cuốn sách về điệp viên hai mang Phạm Xuân Ẩn năm 2009.
Tuy nhiên, mãi cho tới năm 2014, cuốn sách mới ra mắt ở Việt Nam với tựa đề: “Điệp viên Z.21 – Kẻ thù tuyệt vời của nước Mỹ”, do nhà xuất bản Nhã Nam và Hồng Đức phát hành.
Trong quá trình làm cuốn sách, ông đã nảy ra ý định theo dõi và so sánh việc kiểm duyệt xuất bản ở Việt Nam.
Ông Bass nhận định với VOA tiếng Việt rằng dường như chính quyền Việt Nam “nhạy cảm, và muốn bảo toàn quyền lợi của mình” nên phải dùng tới các biện pháp kiểm duyệt. 

Ông nói: “Tại sao họ lại kiểm duyệt? Chính bản thân tôi cũng không thể hiểu nổi nữa. Có lẽ vì họ muốn tuyên truyền, muốn thần thánh hóa, muốn anh hùng hóa những điều không phải là sự thật. Họ dựng lên huyền thoại để dùng làm công cụ tuyên truyền nhằm mục đích duy trì và củng cố quyền lực. Có những thế lực chính trị nghĩ rằng họ có thể kiểm soát ngôn ngữ, văn học, văn hóa và ký ức của mọi người. Tôi nghĩ rằng điều đó thực sự nguy hiểm và cần phải ngăn chặn bằng mọi giá”.
Ông Bass cũng cho biết ông cảm thấy thông cảm với công ty xuất bản sách của ông. “Họ là những người giỏi nhất trong ngành xuất bản ở Việt Nam. Họ muốn ra mắt cuốn sách của tôi như phiên bản gốc, nhưng họ lại bị ngăn chặn bởi những người kiểm duyệt ở Việt Nam”, ông nói.
Ông nói rằng người ta cứ tưởng một cuốn sách về người hùng của quân đội CS Việt Nam sẽ được xuất bản mà không gặp trở ngại gì ở trong nước, nhưng thực tế “không có sách nào không bị kiểm duyệt”.
Theo tác giả này, dưới sự can thiệp của kiểm duyệt, ông Phạm Xuân Ẩn không được phép “yêu mến” Hoa Kỳ mà chỉ được “hiểu” nước này mà thôi. Ngoài ra, tên của những người Việt lưu vong cùng các bình luận của họ cũng bị xóa bỏ. Lời bình cho rằng chủ nghĩa cộng sản là một “vị thánh thất bại” hay việc ông Ẩn tự miêu tả là một người có bộ óc Mỹ trong cơ thể Việt Nam cũng bị cắt.
Tác giả người Mỹ cũng cho biết thêm rằng bản dịch sách của ông cũng bị xóa bỏ những lời chỉ trích Trung Quốc hay vấn đề hối lộ. Thậm chí, đoạn nói về Tướng Võ Nguyên Giáp cũng bị cắt vì, theo ông, người từng đưa tới chiến thắng Điện Biên Phủ không còn được lòng chính quyền trước khi mất năm 2013.
 
Xóa bỏ
Ngoài ra, theo ông Bass, một loạt các sự kiện quan trọng trong lịch sử Việt Nam cũng bị loại khỏi bản dịch tiếng Việt, như công cuộc cải cách ruộng đất thất bại những năm 50, làn sóng “thuyền nhân” sau năm 75 hay cuộc chiến biên giới với Trung Quốc năm 79.
Ông cho biết chính vì việc kiểm duyệt ở Việt Nam mà ông đã cho dịch lại cuốn sách sang tiếng Việt rồi sau đó cho đăng trên trang web của nhà văn Phạm Thị Hoài, song song với ấn bản bị kiểm duyệt.

Ông nói: “Xu hướng kiểm duyệt nhằm duy trì quyền lực và địa vị được phản ánh trong mọi khía cạnh của văn hóa Việt Nam. Không có tự do báo chí. Không có tự do xuất bản. Một số nhà văn giỏi nhất của Việt Nam hiện sống lưu vong sau khi bị tống khỏi đất nước. Những người khác thì sống trong cảnh lưu vong trên chính quê hương mình, và không thể xuất bản tác phẩm. Không có một khía cạnh văn hóa nào ở Việt Nam mà không bị tác động bởi kiểm duyệt”.
Ông nghĩ rằng việc chính quyền Việt Nam “kiểm duyệt văn hóa, kiểm soát báo chí, bắt giữ các blogger và hạn chế tự do ngôn luận là một sai lầm”.
Khi được hỏi là liệu việc ông lên tiếng về chuyện kiểm duyệt sẽ chấm dứt cơ hội ông được hợp tác xuất bản sách ở Việt Nam, ông Bass cho biết “Việt Nam không phải là thị trường văn học lớn, nơi tôi có thể kiếm sống bằng nghề viết”.
“Tôi nghĩ cần phải nêu ra vấn đề kiểm duyệt vì tôi quan tâm tới Việt Nam, tôi yêu Việt Nam và muốn đóng góp một tiếng nói nhỏ bé từ bên ngoài, từ phương Tây, tới cuộc đàm luận về văn hóa,” ông nói.

VOA